De gangbare disrupties door de wet- en regelgeving zijn algemeen bekend, maar de pensioensector is ook onderhevig aan wereldwijde snelle veranderingen. Welke disruptieve megatrends zien wij de komende 3 decennia? In dit artikel bespreken we de trends op het gebied van duurzaamheid en digitalisering en de impact die ze hebben op de pensioensector.
Duurzaamheid
Van CO2-uitstoot naar schone energiebronnen
Het groeiende klimaatprobleem is multidimensionaal en beïnvloedt alle sectoren. Om de negatieve gevolgen van klimaatverandering te beperken, wordt steeds meer beleid opgesteld, waaronder de Europese Greendeal. Naast de doelstelling om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken, hebben ook Amerika en zelfs China ambities om hun CO2-uitstoot te reduceren. Om de klimaatambities te halen is dus het verder ontwikkelen van groene energie en het ontwikkelingen van nieuwe technologieën van wereldbelang.
Voedselproductie en waterschaarste
Niet alleen het veranderende klimaat, maar ook de groeiende wereldbevolking en de opkomende middenklasse in landen als China, India en Indonesië beïnvloeden de duurzaamheidstransitie. Door deze trends zal de vraag naar water en voedsel aanzienlijk stijgen, terwijl een lagere CO2-uitstoot een wereldwijd doel is.
Naar verwachting zal tegen 2050 twee keer de grootte van India aan landbouwgrond nodig zijn om aan de wereldwijde voedselbehoefte te voldoen. Ook voor de ontwikkeling van duurzame energie is grond nodig. De uitdaging is hoe we voorzien in de groeiende voedsel- en waterbehoefte zonder afbreuk te doen aan de duurzaamheidstransitie.
Grondstofreserves cruciaal voor verduurzaming
De focus van de Europese Greendeal ligt voornamelijk op verduurzaming van de energie- en transportsector. De EU zal grootschalig overschakelen op groene energie en elektrische auto’s, waarvoor grondstoffen en metaal nodig zijn. De stijgende vraag naar grondstoffen zorgt voor hoge prijzen en grondstoftekorten. En als iedereen elektrisch gaat rijden, zullen de elektriciteitscentrales overbelast raken met als gevolg ook een tekort aan elektriciteit en hogere prijzen.
Met de stijgende welvaart in China doet het land er alles aan om in de eigen vraag naar grondstoffen te voorzien. Om de aanvoer veilig te stellen, investeert het land dan ook fors in Afrika en Zuid-Amerika. Door China’s honger naar grondstoffen is het land inmiddels de grootste importeur ter wereld van grondstoffen en bepaalt voor een groot deel de prijzen.
Dit resulteert in een grote afhankelijkheid van China in de EU en Amerika wanneer het gaat om grondstoffen en verduurzaming. De vraag is of we ons bewust zijn dat we door te investeren in duurzaamheid, China als wereldmacht nog groter maken en daarmee ook onze afhankelijkheid van China vergroten?
Voor pensioenfondsen betekent de duurzame trend meer nationale en Europese regelgeving en meer data gedreven toezicht. Deze trend geeft pensioenfondsen echter de kans om impact maken door duurzaam beleggen te prioriteren en te investeren in duurzame bedrijven. Inzicht in de impact van de beleggingen wordt dan ook steeds belangrijker. Hoewel duurzaamheid een goed doel is om na te streven, kent het ook bedreigingen. Onlangs maakte pensioenfonds ABP bekend niet meer te beleggen in producenten van fossiele brandstoffen, nadat stakeholders hun ongenoegen hadden geuit. De toon is gezet en de vraag is niet óf de rest volgt, maar wanneer. Maar welk effect heeft dit op de olie- en gassector? De klimaattransitie zet de winstgevendheid van CO2-intensieve bedrijven al onder druk door middel van CO2-heffingen en hogere importtarieven. Als daarnaast investeerders zich uit deze bedrijven terugtrekken zijn ‘stranded assets’ voor de belegger het onvermijdelijke gevolg.
Digitalisering
Groeiende kenniskloof door digitale transformatie?
De huidige maatschappij zit middenin een digitale transformatie, die door de Covid-pandemie in een stroomversnelling is geraakt. Toch staan we nog aan de wieg van de digitale trend.
De digitale transformatie hangt sterk samen met welvaart: landen die kunnen investeren in technologie zijn vaak welvarender. Gebrek aan innovatiekracht is een belangrijke hindernis voor ontwikkelingslanden om op gelijke hoogte te komen met ontwikkelde landen. Sterker nog, maar liefst 91% van alle investeringen wordt gedaan door tien landen, met een concentratie van kennis in een specifiek aantal landen tot gevolg. En kennis is macht.
Big data nog bigger
De wereldwijde datahoeveelheid zal flink groeien door technologische ontwikkelingen. Ongeveer 80% van alle bedrijfsgegevens bestaat uit ongestructureerde data en daar komt dagelijks meer bij, dankzij nieuwe technologieën zoals 5G, Internet of Things en Cloud computing. Hoewel big data niet nieuw is, maakt de toenemende hoeveelheid data het mogelijk betere voorspellingen te doen.
Robots in plaats van mensen?
Big data is een grote voedingsbron voor Artificial Intelligence (AI) door bijvoorbeeld het verbeteren van algoritmes. Ook op het gebied van AI bevinden we ons nog lang niet in de eindfase. Intelligente machines nemen nu steeds meer gestandaardiseerde werkzaamheden over, maar op termijn zijn ze in staat te concurreren met mensen die ingewikkeldere werkzaamheden uitvoeren. Dit is dan ook de schaduwkant van deze ontwikkelingen, want als intelligente machines op een gegeven moment beter zijn in de uitvoering van bepaalde taken, waarom zou je dan nog mensen in dienst nemen?
Blockchain in de financiële sector
Naast AI staat ook blockchain bekend als een disruptieve technologie die onze manier van leven beïnvloedt. Blockchain speelt een grote rol bij data-opslag en het behoud van data-integriteit. Waar je vroeger verschillende punten had waar data werd opgeslagen is alles nu met elkaar verbonden. Eventuele wijzigingen in de data zijn direct beschikbaar voor de deelnemers van de blockchain. De verwachte impact van blockchain op de financiële sector is groot. Dan hebben we het niet alleen over crypto-valuta, maar ook digitale assets, zoals security tokens. Dat zijn traditionele financiële instrumenten, zoals effecten, die worden geprogrammeerd (‘getokeniseerd’) om te kunnen worden verhandeld op de blockchain. Dit draagt bij aan snellere afwikkeling van transacties en hogere datakwaliteit.
Met de groeiende ontwikkeling op het gebied van big data, AI en blockchain zullen bepaalde beroepen overbodig worden en sectoren krimpen en dat heeft impact op het deelnemersbestand van pensioenfondsen en wellicht ook voor het aantal pensioenfondsen.
Dankzij de digitalisering en data-analyses kunnen pensioenfondsen een efficiëntie-slag maken door bijvoorbeeld te werken met een digitale of robot financiële planner in plaats van pensioenconsulenten. Ook de mogelijkheden om de deelnemerscommunicatie te personaliseren nemen toe door big data en AI.
Ook digitale assets zijn straks niet meer weg te denken in het beleggingslandschap. Het startsein is gegeven door de komst van central bank digital currency (CBDC) en de mogelijke introductie van Libra, een digitale valuta, door Facebook. Grote kans dat dit een nieuwe beleggingscategorie wordt in de beleggingsportefeuilles van pensioenfondsen.
We verwachten dat de hiervoor geschetste trends een enorme impact op de wereld en dus ook op de pensioensector gaan hebben, maar realiseren we ons dat ook ? En is de sector klaar voor de toekomst?
Naast deze trends zien wij ook trends op het gebied van demografie, sociaal en globalisering. Deze bespreken we in dit artikel.
Bronnen:
- IPCC
- World Resources Institute
- European Commission
- Bloomberg
- Fortune
- Seagate
- Gartner
- Blockdata
